Haftada 4 Gün Çalışma Sistemi

Gelişmiş ülkelerde, haftada 5 günlük mesai anlayışından uzaklaşmak isteyen işletme sayısı giderek artıyor. İngiltere’de, 4 Day Week Global iş birliğiyle Boston ve Cambridge üniversiteleri tarafından başlatılan ortak bir pilot projede, 80’den fazla şirkette haftada 4 günlük çalışma uygulaması hayata geçirildi.

Yaklaşık 6 ay süren uygulamada, katılımcı işletmelerin %48’inde verimlilik artarken, %46’sında herhangi bir değişiklik gözlemlenmedi. Yapılan anket sonuçlarına göre işletmelerin %88’i “4 gün çalışmanın gerçekten verim kazandırdığı ve işe yaradığı” konusunda hemfikir oldu.

Bu modelde haftalık çalışma süresi 32 saatle sınırlanmakta ve çalışanların hakedişleri ile yan haklarında herhangi bir kayıp yaşanmamaktadır. Kasım ayı itibarıyla pilot uygulamanın sona ereceği belirtilse de, şirketler modeli sürdürme konusunda olumlu bakış açısına sahipler. Araştırma, %21 verim artışı ve %18 azalan çalışan yorgunluğu gösteriyor.

Bu modelle birlikte zamanın daha proaktif değerlendirildiği, toplantılar gibi organizasyonların ise daha ihtiyaca uygun belirlendiği gözlemleniyor.

• • Çalışanların %66’sından fazlası, çalışma programları üzerinde daha fazla kontrole sahip olmanın zihinsel sağlıklarına fayda sağladığını aktardı.
  • İşveren ve çalışanların %70’i, daha kısa bir çalışma haftasının yaşam kalitelerini ve refahı artıracağını düşünüyor.
  • İşletmelerin %65’inden fazlası, uzun vadeli başarı için 4 günlük bir çalışma haftasını önemli görüyor.
  • İşletmelerin %60’ı, kısa süreli çalışma uygulamasının nitelikli çalışanların işe alınmasına ve mevcut çalışanların kalmasına yardımcı olduğunu belirtiyor.

Her geçen gün daha fazla ülke, haftada 4 gün çalışma uygulamasına geçiyor. Bu sistem, Belçika, İspanya, Birleşik Krallık, Hollanda, Almanya, İsveç, Finlandiya, Danimarka, İzlanda, ABD, Japonya, Birleşik Arap Emirlikleri, Kanada ve Avustralya’da uygulanmaktadır. Uygulama çoğu ülkede zorunlu değil, işletmelerin tercihi olarak devam etmektedir. Ancak Belçika, bu uygulamayı yasalarla düzenleyip yürürlüğe koymuştur.

Türkiye’de haftada 4 gün çalışma modeliyle ilgili Prof. Dr. İlknur Kılkış, “Bu uygulamanın Türkiye’de gerçeğe dönüşebilme ihtimali yok” demiştir. Haftalık çalışma süresi için üst sınır 45 saat olarak belirlenmiş olup, herhangi bir alt sınır bulunmamaktadır. Prof. Dr. Kılkış, en fazla haftada 6 gün çalışılabileceğini, en az çalışma gününe dair düzenleme olmadığını belirtmiştir. Ayrıca, günlük çalışma süresinin 11 saati ve gece çalışmasının 7,5 saati aşmamasına ilişkin sınırlandırmalar mevcut.

Doç. Dr. Aslan Tolga Öcal da haftada 4 gün çalışma modelinin Türkiye’de kısa vadede uygulanmasının kolay olmadığını ifade etmiştir. Öcal, genç nüfus ve işsizlik dikkate alındığında yeni iş imkânları yaratma açısından projenin olumlu olduğunu belirtse de, “Beklenen verim artışı gerçekleşmezse artan maliyetler nedeniyle küresel rekabette şirketlerin kaybedeceği mukayeseli üstünlük söz konusu olacak. Kamu tarafından finansmanı sağlanırsa maliyetler yüksek olacaktır” yorumunu yapmıştır. Ayrıca, projenin hayata geçmesi için İş Kanunu’nda çalışma süreleri ve izinlerle ilgili köklü değişikliklerin gerekli olduğunu vurgulamıştır.

Türkiye’de bu çalışma modeliyle ilgili görüşler genel olarak, ülkenin henüz bu uygulamaya hazır olmadığı yönünde birleşiyor.

Buna rağmen, ülkemizde haftada 4 gün çalışma modelini ilk kez uygulayan bir işletme mevcut. Önümüzdeki dönemlerde, bu modeli uygulayan işletme sayısı arttıkça avantaj ve dezavantajları daha detaylı şekilde incelenecektir.

Bu makale, editör ekibimizin gözetiminde yapay zeka desteğiyle hazırlanmıştır.